Ortda qolgan 27 yillik qamoq muddato, oldinda esa ozodlik, demokratiya va yarashuvga eltuvchi yo‘l turibdi. Shu kuni fotograf Greg Marinovich butun dunyo bo‘ylab millionlab odamlar uchun tarixiy bosqich va umid ramzi bo‘lgan lahzani suratga oldi.

Mandela qamoqxona darvozasidan xotini Vinnining qo‘lidan ushlab chiqadi. Uning o‘ng qo‘li baland ko‘tarilgan — bu g‘alaba va qadr-qimmat ramziga aylangan harakat. To‘da-to‘da odamlar uning nomini aytib, hayqirishadi, butun dunyo bo‘ylab kameralar esa bu tantanali chiqishni yangi davrning boshlanishi sifatida qayd etadi. Ushbu fotosurat nafaqat bir kishining ozodligini, balki butun bir millatning aparteid rejimidan ozod bo‘lishining chuqur metaforasini ham ifodalaydi.

Mandela Janubiy Afrika hukumatining irqchilik siyosatiga qarshi kurashda qatnashgani uchun deyarli o‘ttiz yilni qamoqda o‘tkazdi. Og‘ir sharoitlarga qaramay, u sinmadi, tenglik, adolat va zo‘ravonliksiz kurash g‘oyalariga qat’iy sodiq qoldi. Uning ozod qilinishi hukumat va Afrika Milliy Kongressi o‘rtasidagi uzoq davom etgan muzokaralar, shuningdek, Janubiy Afrika rasmiylariga xalqaro bosim natijasi edi.

Uning ozodlikka chiqish surati XX asrning eng mashhurlaridan biriga aylandi. U nafaqat Mandelaning shaxsiy kuchi va chidamliligini, balki erkinlik, qadr-qimmat va kechirimlilikning universal qadriyatlarini ham ifodalaydi. Bugungi kunda u muzeylar devorlarida osig‘liq turibdi, tarix darsliklarida chop etilmoqda va inson huquqlari uchun kurashchilarning avlodlarini ilhomlantirishda davom etmoqda.